Lãnh thổ Việt Nam có hình chữ S trải dài từ vĩ độ 8⁰27’ Bắc (Mũi Cà Mau) đến 23⁰23’ Bắc (đỉnh đầu Lũng Cú, huyện Đồng văn, tỉnh Hà Giang). Đất nước Việt Nam nằm trọn trong vùng nội chí tuyến Bắc Bán cầu. Tiêu biểu cho chế độ mặt trời vùng nội chí tuyến là hiện tượng mặt trời đi qua thiên đỉnh 02 lần trong năm, và độ cao mặt trời (Ho) quanh năm rất lớn từ 46⁰ đến 90⁰; vì thế năng lượng bức xạ mặt trời nhận được rất nhiều, vấn đề này quyết định đến đặc tính nhiệt đới của khí hậu. Nước ta thuộc vùng nội chí tuyến, một năm 02 lần mặt trời đi qua thiên đỉnh (mặt trời chiếu thẳng góc xuống mặt đất); ở tất cả các vùng của cả nước hiện tượng này thể hiện rất rõ, nhưng do Việt nam nằm kéo dài theo phương kinh tuyến và chênh lệch khá nhiều về vĩ tuyến, nên khoảng cách giữa 02 lần mặt trời đi qua thiên đỉnh ở nước ta không đồng nhất giữa các vùng, miền và ngắn dần từ Nam ra Bắc; biến thiên các yếu tố khí hậu từ dạng kép 02 Max (cực đại) và 2 Min (cực tiểu) sang dạng đơn 01 Max,  Min và càng đi lên phía Bắc, hai lần có nhiệt độ tối cao và hai lần có nhiệt độ tối thấp lại càng gần nhau hơn.

Sơ đồ quỹ đạo của trái đất và phân chia mùa (ảnh minh họa)

          Khu vực Thành phố Hà Nội (xung quanh vĩ độ 21⁰ vĩ độ Bắc), mặt trời 02 lần đi qua thiên đỉnh, độ cao mặt trời (Ho) đạt 88⁰-89⁰ tạo ra 02 đợt nắng nóng đỉnh điểm kéo dài, mỗi đợt kéo dài vài ngày và có ảnh hưởng lớn đến thời tiết, khí hậu trên địa bàn; đợt nắng nóng đỉnh điểm thứ nhất xảy ra trước hoặc sau ngày 27/5 một vài ngày, và đợt nắng nóng đỉnh điểm thứ 2 xảy ra trước hoặc sau ngày 18/7 một vài ngày.

          Đối với tỉnh Hà Giang trải dài từ 22⁰23’ đến 23⁰23’ vĩ độ Bắc, mặt trời đi qua thiên đỉnh chỉ 01 lần trong năm (mặt trời chiếu thẳng góc xuống mặt đất), vào cận những ngày 21/6 độ cao mặt trời (Ho) xấp xỉ 90⁰ tạo ra những ngày nắng nóng đỉnh điểm. Thời tiết nắng nóng, nhiệt độ cao kéo dài làm cơ thể mất nước và muối khoáng, làm ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của con người; hiện tượng cảm nhiệt, say nắng có thể xảy ra khi cơ thể mất khả năng cân bằng nhiệt, tự làm mát. Trong những ngày trời nắng nóng, mọi người cần sắp xếp làm các công việc phải làm ngoài trời vào buổi sáng sớm hoặc buổi chiều muộn khi nhiệt độ ngoài trời mát mẻ hơn; cần uống nhiều nước hơn mức bình thường và bổ sung nước trái cây tươi để tăng cường vitamin. Những ngày nắng nóng, vật nuôi, cây trồng bị thiếu hụt nước, động vật có thể đột quỵ do thân nhiệt hoặc dễ mắc bệnh, để phòng tránh cần phải cung cấp kịp thời đủ nước cho cây trồng và vật nuôi./.