Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng tỉnh Hà Giang lần thứ VIII, năm 2014 được triển khai theo Công văn số 890/LHHVN ngày 08/11/2013 của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam; Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng (TTN NĐ) toàn quốc lần thứ 10 (2013-2014) do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức hàng năm, với qui mô toàn quốc có ý nghĩa thiết thực dành cho các em ở lứa tuổi thanh thiếu niên nhi đồng từ 6 đến 19 tuổi. Cuộc thi nhằm khơi dậy tiềm năng và phát huy tính tư duy sáng tạo, thúc đẩy phong trào thi đua học tập, lao động sáng tạo đối với các em lứa tuổi TTN NĐ, đồng thời giúp các em trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng, xây dựng ước mơ cho các em trở thành các nhà sáng chế trong tương lai.

Đối với tỉnh Hà Giang, Cuộc thi Sáng tạo TTN NĐ của tỉnh được tổ chức thường niên, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật (Liên hiệp hội) Hà Giang được UBND tỉnh giao nhiệm vụ là cơ quan chủ trì cùng với các Sở Khoa học và Công nghệ, Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh Đoàn Hà Giang, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Giang và Báo Hà Giang phối hợp tổ chức. Cuộc thi Sáng tạo TTN NĐ tỉnh Hà Giang lần thứ VIII (2013-2014) đến nay đã hoàn thành và đạt được kết quả tốt trên các lĩnh vực cụ thể như sau:

1. Về công tác tổ chức triển khai Cuộc thi

Sau khi có văn bản chỉ đạo của Liên hiệp hội Việt Nam; Liên hiệp các hội KH&KT Hà Giang đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Công văn số 3909/UBND-NNTNMT ngày 03/12/2013 về việc triển khai Cuộc thi Sáng tạo TTN NĐ toàn quốc lần thứ 10/2014 trên địa bàn tỉnh; Quyết định số 2356QĐ-UBND ngày 24/12/2013 của UBND tỉnh Hà Giang về việc thành lập Ban tổ chức Cuộc thi Sáng tạo TTN NĐ toàn tỉnh lần thứ 8 (2013-2014). Ngày 22/01/2014, Ban tổ chức Cuộc thi của tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 06/KH-BTCCT, Thể lệ số 05/TL-BTCCT về Cuộc thi Sáng tạo TTN NĐ toàn tỉnh lần thứ 8 năm 2014.

Ngay từ ban đầu, công tác tuyên truyền được xác định có vai trò quan trọng đến sự thành công của Cuộc thi, Ban tổ chức Cuộc thi đã tích cực tuyên truyền mục đích ý nghĩa, kế hoạch, thể lệ Cuộc thi tới đông đảo các em học sinh trong lứa tuổi TTN NĐ trong tỉnh quan tâm bằng nhiều hình thức như gửi công văn triển khai, kèm theo phát hành tờ rơi về nội dung Cuộc thi tới các Phòng Giáo dục và Đào tạo và các trường học trong tỉnh; tổ chức Lễ tổng kết trao giải và phát động Cuộc thi tại tỉnh; phối hợp với Báo Hà Giang, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Giang mở các chuyên trang, chuyên mục đăng tải nội dung, thể lệ, kế hoạch Cuộc thi trên phương tiện thông tin đại chúng.

Liên hiệp hội Hà Giang (cơ quan thường trực Ban tổ chức Cuộc thi) đã phân công các đồng chí thành viên trong Ban tổ chức Cuộc thi đảm nhiệm, phụ trách từng lĩnh vực cụ thể; trong quá trình tổ chức triển khai, Liên hiệp hội Hà Giang thường xuyên phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh đoàn Hà Giang có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc, triển khai tới các cơ quan Huyện đoàn, Thành đoàn và các trường học trong tỉnh nhằm động viên, khuyến khích các em tích cực tham gia; thống nhất giao cho các Huyện đoàn, Thành đoàn có trách nhiệm thu nhận, sơ tuyển, lựa chọn các mô hình, sản phẩm dự thi nộp về Ban tổ chức của tỉnh theo đúng thời hạn quy định.

Để đánh giá các mô hình, sản phẩm dự thi đảm bảo tính khoa học, chính xác, khách quan. Liên hiệp hội đã tham mưu cho Ban tổ chức Cuộc thi của tỉnh ban hành Quyết định thành lập Hội đồng giám khảo bao gồm các nhà quản lý, chuyên môn đại diện cho các Sở, ban ngành của tỉnh có liên quan đến lĩnh vực dự thi. Các thành viên trong Ban giám khảo, Ban thư ký Cuộc thi đã làm việc tích cực với tinh thần trách nhiệm, đã hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Ban tổ chức Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng lần thứ 8 của tỉnh giao cho.

2. Kết quả đạt được của Cuộc thi

Ban tổ chức Cuộc thi của tỉnh đã nhận được 44 sản phẩm, mô hình đủ điều kiện dự thi thuộc 04 lĩnh vực dự thi: Đồ dùng học tập, các dụng cụ sinh hoạt đình, đồ chơi trẻ em và sản phẩm thân thiện với môi trường của 67 tác giả và nhóm tác giả đến từ 17 trường tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông thuộc 08 huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh (thành phố Hà Giang 13 sản phẩm, huyện Vị Xuyên 01 sản phẩm, Bắc Quang 07 sản phẩm, Quang Bình 08 sản phẩm, Quản Bạ 04 sản phẩm, Đồng Văn 02 sản phẩm, Hoàng Su Phì 03 sản phẩm và Xín Mần 06 sản phẩm).

Bằng việc vận dụng những kiến thức khoa học đã được học, thiếp thu, nghiên cứu ở trường, trong sách vở và thực tế trong cuộc sống hàng ngày; với những nguyên, vật liệu đơn giản, sẵn có, cùng với đôi bàn tay khéo léo và trí sáng tạo, các em đã làm ra những mô hình, sản phẩm tham gia dự thi có tính mới, tính sáng tạo, có khả năng áp dụng vào thực tế phục vụ cho cuộc sống, cho học tập và sự vui chơi giải trí của các em.

Kết quả, trong hai ngày 14 và 15/7/2014, Ban giám khảo Cuộc thi Sáng tạo TTN NĐ lần thứ 8 năm 2014 của tỉnh đã tổ chức đánh giá, chấm các sản phẩm, mô hình dự thi. Căn cứ yêu cầu, tiêu chuẩn đối với sản phẩm, mô hình dự thi do Ban tổ chức Cuộc thi quy định, Ban Giám khảo đã lựa chọn được 16 mô hình, sản phẩm tiêu biểu có tính mới, tính sáng tạo, có khả năng áp dụng thực tế, phù hợp với khả năng tư duy, sáng tạo của các em để trao giải cấp tỉnh, gồm 01 giải nhất, 01 giải nhì, 04 giải ba và 10 giải khuyến khích, cụ thể như sau:

Giải nhất: có 01 sản phẩm

- Máy quét rác điều khiển, của nhóm tác giả Nguyễn Hữu Quyền và Nguyễn Văn Quân, Lớp 12C5, trường THPT Việt Lâm, Vị Xuyên, Hà Giang.

Giải nhì: có 01 sản phẩm

- Thiết bị lọc nước cho học sinh vùng cao Hà Giang, của nhóm tác giả Cao Hồng Ngân, Nguyễn Hà My và Nguyễn Hải Hà, Lớp 5D, Trường Tiểu học Lê Lợi, thành phố Hà Giang.

Giải ba: có 04 mô hình, sản phẩm

- Máy giã cốm chạy bằng điện, của tác giả Trương Hải Hoàng, Lớp 12C7, Trường THPT Hùng An, Bắc Quang, Hà Giang.

- Quạt đá làm mát chạy bằng pin, tác giả Nguyễn Hà Trang, Lớp 6A, Trường THCS Liên Việt, Xín Mần, Hà Giang.

- Sản phẩm ngôi nhà, tác giả Trương Công Hưởng, Lớp 4B, Trường Tiểu học Yên Hà, Quang Bình, Hà Giang.

- Máy tách hạt sàng hạt liên hợp, tác giả Phạm Thị Ban Mai, Lớp 12C3, Trường THPT Hùng An, Bắc Quang, Hà Giang.

Giải khuyến khích: có 10 mô hình, sản phẩm

- Bộ đồ chơi cắm cờ, tác giả Nguyễn Thanh Sơn, Nguyễn Minh Hiếu, Lớp 1A1, 1A2, Trường Tiểu học Minh Khai, TP. Hà Giang

- Đàn tính, tác giả Ngô Thu Thủy, Hoàng Ngân Hà, Lớp 4A2, trường Tiểu học Minh Khai, TP. Hà Giang.

- Đồ chơi con vật cho trẻ em, tác giả Nguyễn Thái Bình, Lớp 7A2, trường Trung học cơ sở Minh Khai, TP. Hà Giang.

- Quạt hơi đá, tác giả Đỗ Quang Trung, Lớp 9D, Trường Trung học cơ sở Minh Khai, TP. Hà Giang.

- Mô hình nhà ở vùng cao, tác giả Vàng Mí Súng, Hầu Thị Máy, Giàng Mí Lía, Giàng Mí Mua, Lớp 5B, 5C, 5D, Trường PTDT Bán trú Tiểu học và THCS xã Thài Phìn Tủng, Đồng Văn, Hà Giang.

- Thiết bị thổi bụi vệ sinh bàn học, tác giả Tải Thị Trinh, Lớp 8B, Trường THCS Liên Việt, Xín Mần, Hà Giang.

- Đèn học tiết kiệm điện, tác giả Hoàng Huyền Trang, Lớp 9A3 Trường PTDT Nội trú huyện Xín Mần, Hà Giang.

- Máy hút bụi tái chế, tác giả Nguyễn Duy Thái, Lớp 10A2, Trường THPT Hùng An, Bắc Quang, Hà Giang.

- Học Từ mới Tiếng Anh qua các con vật, tác giả Phàn Mùi Cói, Lớp 6 Trường THPT Thông Nguyên, huyện Hoàng Su Phì, Hà Giang.

- Hang Khố Mỷ xã Tùng Vài và núi Đôi Quản Bạ - Hà Giang, nhóm tác giả Lù Dũng Lập, Lớp 7B Trường PTDT Nội trú huyện Quản Bạ, Hà Giang.

Ban tổ chức Cuộc thi của tỉnh đã lựa chọn được 05 sản phẩm, mô hình tiêu biểu, đạt từ Giải ba cấp tỉnh trở lên tham dự Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng toàn quốc lần thứ 10 (2013-2014).

3. Đánh giá ưu, nhược điểm về Cuộc thi

3.1. Ưu điểm:

- Số lượng mô hình, sản phẩm và số lượng các đơn vị trường học tham dự Cuộc thi cấp tỉnh năm 2014 có tăng hơn so với những năm trước.

- Số lượng mô hình, sản phẩm dự thi năm 2014 đoạt giải cấp tỉnh đều có ý tưởng hay, tính sáng tạo, được Ban giám khảo cấp tỉnh đánh giá cao; các em học sinh biết vận dụng kiến thức khoa học công nghệ đã được học tập, nghiên cứu, trải nghiệm thực tế đã tạo ra những mô hình, sản phẩm độc đáo có tính mới, tính sáng tạo, có khả năng ứng dụng vào thực tiễn phục vụ sản xuất và đời sống, góp phần bảo vệ môi trường nông thôn.

3.2. Hạn chế:

- Đa phần các mô hình, sản phẩm dự thi của các em học sinh còn đơn giản, chất lượng thấp, chưa có sự đầu tư theo chiều sâu, chưa có tính khoa học, công nghệ, kỹ thuật, mỹ thuật cao;

- Không có mô hình, sản phẩm nào phát triển theo hướng phần mềm, tối ưu hóa, tự động hóa; nhiều mô hình, sản phẩm trùng lắp với các năm trước.

- Nhận thức, vai trò, trách nhiệm trong việc lãnh chỉ đạo, tổ chức, triển khai, tham gia Cuộc thi ở một số cấp, ngành, đơn vị, trường học còn hạn chế; các trường trung học phổ thông trong tỉnh ít tham gia dự thi.

4. Một số kiến nghị, đề xuất

Để Cuộc thi Sáng tạo TTN NĐ tỉnh Hà Giang trong những năm tiếp theo đạt được kết quả cao hơn nữa, Ban tổ chức Cuộc thi đề nghị các cấp, ngành của tỉnh quan tâm, phối hợp, thực hiện tốt một số nhiệm vụ chủ yếu sau đây:

- Đề nghị các Sở, ban ngành của tỉnh cần quan tâm hơn nữa trong công tác phối hợp, lãnh chỉ đạo, tổ chức triển khai Cuộc thi ở cấp, ngành mình.

- Các tổ chức đoàn, đội, nhà trường cần tích cực làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, hướng dẫn, tổ chức, triển khai Cuộc thi ở đơn vị cơ sở. Nhà trường cần coi trọng Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng hàng năm là phong trào thi đua học tập, lao động sáng tạo, hoạt động nghiên cứu khoa học là một trpong những tiêu chuẩn đánh giá, bình xét thành tích thi đua của tập thể, cá nhân hàng năm trong nhà trường.

- Tăng cường vận động các cấp, ngành, các doanh nghiệp, các nhà tài trợ trên địa bàn tích cực giúp đỡ, ủng hộ về vật chất, tinh thần để Cuộc thi Sáng tạo TTN NĐ của tỉnh không ngừng được nâng cao về chiều rộng lẫn chiều sâu.

Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Giang - Cơ quan thường trực Ban tổ chức Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Hà Giang mong muốn thường xuyên nhận được sự quan tâm, ủng hộ, giúp đỡ và tạo điều kiện của UBND tỉnh, các sở, ban ngành, UBND các huyện, thành phố của tỉnh, các tổ chức đoàn, đội, nhà trường trên địa bàn tỉnh tỉnh để phong trào thi đua học tập, lao động sáng tạo của tỉnh Hà Giang ngày càng phát triển và đạt được kết quả mong muốn.

Cao Hồng Kỳ, PCT Liên hiệp hội Hà Giang.