Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Hà Giang có 70 giấy phép khai thác khoáng sản được cấp phép bởi Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) và UBND tỉnh Hà Giang còn hiệu lực (trong đó Bộ TN&MT cấp 03 giấy phép; UBND tỉnh Hà Giang cấp 67 giấy phép), gồm: 45 Giấy phép khai thác khoáng sản kim loại và 25 giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu thông thường; trong đó tại huyện Yên Minh có 03 giấy phép khai thác khoáng sản đang còn hiệu lực. Đây là huyện có nguồn thu thuế tài nguyên và phí BVMT trong khai thác khoáng sản đứng thứ ba trên địa bàn tỉnh. Trong đó có Công ty Cổ phần Cơ khí và Khoáng sản Hà Giang đang khai thác và luyện quặng Ăngtimon tại xã Mậu Duệ. Năm 2018, Công ty đã thực hiện nghĩa vụ nộp thuế tài nguyên gần 8 tỷ đồng và phí BVMT là 312 triệu đồng. Hoạt động khai thác khoáng sản đã đóng góp một phần cho nguồn thu ngân sách huyện; góp phần giải quyết việc làm cho một bộ phận lao động tại địa phương. Xong, khai thác khoáng sản đã gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực đến môi trường, xã hội và đời sống của cộng đồng dân cư địa phương khu vực khai thác khoáng sản bởi mất đất, mất rừng; làm suy giảm, cạn kệt và ô nhiễm nguồn nước cho sản xuất, sinh hoạt của người dân trong khu vực; môi trường sống bị ảnh hưởng, suy thoái do bụi, khí thải, tiếng ồn; kết cấu hạ tầng giao thông bị hư hại, xuống cấp nghiêm trọng, việc đi lại của người dân trong vùng gặp nhiều khó khăn; nguy cơ sạt lở đất, lũ quét, lũ bùn thải luôn có thể sảy ra.
Thực hiện Kế hoạch số 191/KH-MTTQ-BTT ngày 29/10/2018 của Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hà Giang về việc tổ chức đối thoại chính sách giữa người dân, doanh nghiệp và chính quyền về công tác BVMT, phân bổ sử dụng nguồn thu phí BVMT trong khai thác khoáng sản tại xã Mậu Duệ, huyện Yên Minh.
Ngày 14/11/2018, tại UBND xã Mậu Duệ, Ủy ban MTTQVN tỉnh Hà Giang đã phối hợp với HĐND huyện Yên Minh, Liên hiệp các Hội KH&KT Hà Giang tổ chức “Đối thoại giữa người dân, doanh nghiệp và chính quyền về công tác BVMT, công khai minh bạch nguồn thu, phân bổ và sử dụng nguồn thu phí BVMT trong khai thác khoáng sản trên địa bàn xã Mậu Duệ, huyện Yên Minh”.
Tham dự đối thoại có: Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh Hà Giang, Thường trực HĐND huyện Yên Minh, Lãnh đạo Liên hiệp các Hội KH&KT Hà Giang (chủ trì đối thoại); Lãnh đạo Công ty Cổ phần Cơ khí và Khoáng sản Hà Giang, Lãnh đạo UBND huyện Yên Minh, Lãnh đạo UBND xã Minh Sơn (người trả lời trực tiếp đối thoại); Đại diện người dân xã Mậu Duệ: Bí thư Chi bộ, Trưởng các thôn/bản, Chi Hội trưởng Hội Nông dân, Phụ nữ, Thanh niên, đại diện cộng đồng dân cư của 17/17 thôn, bản thuộc xã Mậu Duệ (Người trực tiếp đối thoại với doanh nghiệp khai thác khoáng sản, chính quyền địa phương). Tham dự còn có đại diện các cơ quan, ban ngành của tỉnh, của huyện Yên Minh: Sở Tài nguyên và Môi trường; Ban Dân chủ Pháp luật, Ban Phong trào UBMTTQ tỉnh; UB MTTQ, Hội Nông dân, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Phòng TN&MT, Phòng Tài chính Kế hoạch huyện Yên Minh; Thường trực Đảng ủy, HĐND, UBMTTQ, các ban, ngành đoàn thể của xã Mậu Duệ; Phóng viên các cơ quan truyền thông ở trung ương và ở tỉnh: Trung tâm Phát triển và Hội nhập, Báo Hà Giang, Đài PT-TH Hà Giang.
Toàn cảnh đối thoại giữa người dân, doanh nghiệp khai thác khoáng sản
và chính quyền tại xã Mậu Duệ, huyên Yên Minh
Tại buổi đối thoại, chính quyền địa phương đã báo cáo công khai nguồn thu và phân bổ, sử dụng nguồn thu phí BVMT đối với khai thác khoáng sản trên địa bàn huyện Yên Minh và xã Mậu Duệ. Đại diện các thôn, nhân dân khu vực có một số kiến nghị, đề nghị UBND huyện Yên Minh điều tiết các khoản thu từ hoạt động khai thác khoáng sản để hỗ trợ phát triển kinh tế xã hội theo quy định của pháp luật; đề nghị Công ty Cổ phần Cơ khí và Khoáng sản Hà Giang tiếp tục hỗ trợ kinh phí đầu tư, nâng cấp, xây dựng các công trình phúc lợi cho địa phương; khắc phục tình trạng ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt, đất canh tác của người dân trong vùng; có chính sách ưu tiên sử dụng lao động là người địa phương.
Đại diện người dân xã Mậu Duệ đối thoại với Chính quyền địa phương
và Doanh nghiệp khai thác khoáng sản trên địa bàn xã
Tại buổi đối thoại Lãnh đạo các sở, ngành có liên quan, chính quyền địa phương và đại diện Công ty Cổ phần Cơ khí và Khoáng sản Hà Giang đã trực tiếp giải đáp những kiến nghị, vướng mắc của nhân dân theo thẩm quyền.
Kết thúc đối thoại, Bà Lò Thị Mỷ, Phó Chủ tịch UBMTTQ tỉnh Hà Giang chủ trì đối thoại đã kết luận 5 nội dung làm căn cứ để các bên cam kết thực hiện:
1. Hoạt động khai thác khoáng sản của Công ty CP CK&KS Hà Giang đã gây ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường, xã hội và đời sống dân sinh của bà con nhân dân một số thôn, bản xã Mậu Duệ. Trong thời gian qua, cộng đồng dân cư xã Mậu Duệ đã nhận được sự quan tâm, đầu tư hỗ trợ phát triển kinh tế và BVMT từ phía chính quyền địa phương (huyện Yên Minh) và doanh nghiệp khai thác khoáng sản (Công ty CP CK&KS Hà Giang). Xong, người dân địa phương mong muốn UBND huyện Yên Minh, Công ty CP CK&KS Hà Giang tiếp tục quan tâm hơn nữa trong việc hỗ trợ nâng cấp, sửa chữa các công trình công cộng thiết yếu: nhà văn hóa thôn, đường xá, sửa chữa cầu treo, xây dựng một số tuyến kênh, mương phục vụ cấp nước cho sản xuất và sinh hoạt của nhân dân trong vùng.
2. Các ý kiến, kiến nghị, đề xuất của nhân dân các thôn, xã Mậu Duệ như: đề nghị Công ty hỗ trợ xây dựng nhà văn hóa thôn: Pắc Luy, thôn Phố Chợ; xây kè, làm đường bê tông vào nhà văn hóa thôn Ngàm Soọc; giúp mở đường vào thôn Khuôn Sảng; hỗ trợ sửa chữa cầu treo thôn Pắc Luy; hỗ trợ làm đường nước sạch cho thôn Phó Chợ; sửa chữa đập thủy lợi thôn Thâm Tiềng, đề nghị UBND huyện Yên Minh cùng với Công ty Cổ phần Cơ khí Khoáng sản Hà Giang tiếp thu và đưa vào lộ trình, kế hoạch, bố trí nguồn vốn ngân sách của huyện, quỹ phúc lợi của doanh nghiệp để hỗ trợ cho người dân của trong giai đoạn tới.
3. UBND huyện Yên Minh, xã Mậu Duệ cần thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở; thực hiện nghiêm túc việc công khai, minh bạch nguồn thu, phân bổ và sử dụng nguồn thu phí BVMT và các dự án đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước trên địa bàn để người dân biết, dân tham gia kiểm tra, giám sát.
4. Đề nghị các cấp ủy, chính quyền, các ban ngành đoàn thể xã Mậu Duệ, huyện Yên Minh tiếp tục tuyên truyền, thông tin cho người dân được biết nội dung thực hiện công khai minh, bạch thông tin về nguồn thu, phân bổ sử dụng nguồn thu phí BVMT trong lĩnh vực khai thác khoáng sản và thực hiện việc công khai minh bạch các dự án đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước tại cơ sở.
5. Căn cứ trách nhiệm của các cấp/ngành, UBND huyện Yên Minh, UBND xã Mậu Duệ và Công ty CP CK&KS Hà Giang có trách nhiệm cam kết thực hiện những nội dung đã được trao đổi thống nhất tại Hội nghị đối thoại và giao cho Ban Dân chủ - Pháp luật Ủy ban MTTQ tỉnh, Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh cùng các cơ quan, ban ngành đoàn thể của tỉnh, huyện, xã có trách nhiệm giám sát việc triển khai thực hiện cam kết, đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, góp phần quản trị tốt ngành công nghiệp khai khoáng nước nhà.
Kết quả đối thoại về công tác BVMT, giám sát phân bổ, sử dụng nguồn thu phí BVMT trong khai thác khoáng sản tại xã Mậu Duệ là cơ sở để các cấp, các ngành, doanh nghiệp khai thác khoáng sản làm căn cứ cam kết và thực hiện./.
Cao Hồng Kỳ, Chủ tịch Liên hiệp Hội Hà Giang