Hoạt động khai thác khoáng sản tại Minh Sơn, Bắc Mê hàng năm đã đóng góp nguồn thu từ thuế và phí BVMT cho ngân sách cho tỉnh gần 20% và đóng góp trên 50% cho nguồn thu ngân sách huyện Bắc Mê, góp phần giải quyết việc làm cho một bộ phận lao động của địa phương. Xong, khai thác khoáng sản tại Minh Sơn đã gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực đến môi trường, xã hội và đời sống của cộng đồng dân cư xã Minh Sơn bởi mất đất, mất rừng; làm suy giảm, cạn kệt và ô nhiễm nguồn nước cho sản xuất và sinh hoạt của người dân trong khu vực; môi trường sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi khói, bụi, tiếng ồn; kết cấu hạ tầng giao thông bị hư hại, xuống cấp nghiêm trọng, việc đi lại của người dân trong vùng trở lên khó khăn hơn; nguy cơ sạt lở đất, lũ quét, lũ bùn thải luôn thường trực nhất là vào mùa mưa, lũ.

          Nhằm giúp cộng đồng dân cư tại cơ sở có cơ hội gặp gỡ, phản ánh, kiến nghị với doanh nghiệp, đề xuất chính quyền địa phương (huyện Bắc Mê, xã Minh Sơn) về những vấn đề cấp thiết liên quan đến thực thi chính sách, pháp luật về quản lý tài nguyên và BVMT, phân bổ và sử dụng nguồn thu từ khai thác khoáng sản tại cơ sở; doanh nghiệp khai thác khoáng sản trên địa bàn có trách nhiệm trả lời, giải quyết những kiến nghị của nhân dân đáp ứng yêu cầu về BVMT vì mục tiêu phát triển bền vững ngành công nghiệp khai khoáng. Trong khuôn khổ của dự án “Tăng cường giám sát thực thi chính sách BVMT trong lĩnh vực khai thác khoáng sản ở cấp địa phương tại tỉnh Hà Giang và tỉnh Quảng Trị” do Oxfam và Liên minh Khoáng sản Việt Nam hỗ trợ. Ngày 12/11/2018, tại Nhà Văn hóa đa năng xã Minh Sơn, Ủy ban MTTQ tỉnh đã phối hợp với HĐND huyện Bắc Mê và Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh tổ chức “Đối thoại giữa người dân, doanh nghiệp và chính quyền về công tác BVMT, giám sát phân bổ, sử dụng nguồn thu phí BVMT trong khai thác khoáng sản trên địa bàn xã Minh Sơn, huyện Bắc Mê”.

          Tham dự đối thoại có: Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh Hà Giang, Thường trực HĐND huyện Bắc Mê, Lãnh đạo Liên hiệp các Hội KH&KT Hà Giang (chủ trì đối thoại); Lãnh đạo Công ty Cổ phần Đầu tư và Khoáng sản An Thông, Công ty Cổ phần Khoáng sản Minh Sơn, Lãnh đạo UBND huyện Bắc Mê, Lãnh đạo UBND xã Minh Sơn (người trả lời trực tiếp đối thoại); Đại diện người dân xã Minh Sơn: Bí thư Chi bộ, Trưởng các thôn/bản, Chi Hội trưởng Hội Nông dân, Phụ nữ, Thanh niên, đại diện cộng đồng dân cư một số thôn, bản thuộc xã Minh Sơn (Người trực tiếp đối thoại). Tham dự đối thoại còn có đại diện các cơ quan, ban ngành của tỉnh, của huyện Bắc Mê: Sở Tài nguyên và Môi trường; Ban Dân chủ Pháp luật thuộc Ủy ban MTTQ tỉnh; Ủy ban MTTQ, Hội Nông dân, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Phòng TN&MT, Phòng Tài chính Kế hoạch huyện Bắc Mê; Thường trực Đảng ủy, HĐND, UBMTTQ, các ban, ngành đoàn thể xã Minh Sơn; Phóng viên các cơ quan truyền thông ở trung ương và ở tỉnh: Trung tâm Phát triển và Hội nhập, Báo Hà Giang, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh.

Toàn cảnh đối thoại giữa người dân, doanh nghiệp và chính quyền tại xã Minh Sơn, Bắc Mê 

          Tại buổi đối thoại, chính quyền địa phương đã báo cáo công khai nguồn thu và phân bổ, sử dụng nguồn thu phí BVMT đối với khai thác khoáng sản trên địa bàn huyện Bắc Mê và xã Minh Sơn. Đại diện nhân dân tại các thôn của xã Minh Sơn bị ảnh hưởng trực tiếp bởi hoạt động khai thác khoáng sản kiến nghị: Tuyến đường giao thông Minh Ngọc – Mậu Duệ bị xuống cấp nghiêm trọng do hàng trăm chuyến xe chở quặng với trọng tại lớn qua lại suốt ngày đêm làm cho con đường tỉnh lộ 176 chạy qua trung tâm xã trở lên lầy lội; khi trời nắng thì bụi mù, đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người dân 5 thôn: Lũng Vầy, Khuổi Kẹn, Nà Sáng, Bình Ba, Ngọc Trì. Mặt khác, khai thác khoáng sản ảnh hưởng đến đất sản xuất, nguồn nước cho sản xuất và sinh hoạt; các cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên môi trường cần phải thực hiện công khai kết quả quan trắc môi trường của các Công ty khai thác khoáng sản; Chính quyền cần phải công khai, minh bạch thông tin về thu nộp phí BVMT của các doanh nghiệp KTKS và công khai việc phân bổ, sử dụng phí BVMT cho người dân biết, giám sát; công khai các chương trình, dự án sử dụng nguồn từ thu phí BVMT trong khau thác khoáng sản trên các phương tiện truyền thông để cộng đồng tham gia giám sát; HĐND và UBND cấp tỉnh, huyện cần thường xuyên tổ chức giám sát việc việc thực hiện quản lý, phân bổ, sử dụng nguồn thu phí BVMT; các Công ty khai thác khoáng sản cần thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo với UBND xã, huyện theo quy định; thực hiện trách nhiệm của Công ty đối với địa phương...

          Thay mặt UBND huyện Bắc Mê, UBND xã Minh Sơn và đại diện Công ty Cổ phần Đầu tư Khoáng sản An Thông đã trực tiếp trả lời, tiếp thu và ghi nhận các ý kiến, kiến nghị của nhân dân xã Minh Sơn.

Đại diện Công ty CPĐT Khoáng sản An Thông trả lời đối thoại với người dân xã Minh Sơn 

          1. Đối với doanh nghiệp khai thác khoáng sản trên địa bàn xã Minh Sơn:

          Hoạt động khai thác và chế biến khoáng sản của doanh nghiệp đã tác động trực tiếp, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, xã hội và cuộc sống của cộng đồng dân cư xã Minh Sơn; đề nghị Công ty CPĐT Khoáng sản An Thông, Công ty Cổ phần Khoáng sản Minh Sơn có trách nhiệm: Thực hiện nghiêm các quy định về BVMT, áp dụng các biện pháp giảm thiểu tác động đến sản xuất và đời sống của nhân dân trong xã, đặc biệt là việc quản lý, xử lý nước thải, bãi thải, chất hóa học trong quá trình tuyển quặng. Tiếp tục khắc phục kịp thời ảnh hưởng bởi khí thải, bụi do xe chuyên chở quặng bằng việc thường xuyên tưới nước, mua bạt cấp bổ sung cho các hộ dân. Công ty An Thông cần tiếp tục quan tâm hơn nữa đến đời sống, sản xuất của cộng đồng dân cư sở tại, có chính sách đảm bảo an sinh xã hội; Tiếp thu ý kiến của nhân dân tại đối thoại để đưa vào kế hoạch, lộ trình, bố trí nguồn kinh phí hỗ trợ, đầu tư sửa chữa, khắc phục hệ thống đường giao thông trong thôn, xã bị hư hỏng, xuống cấp; hỗ trợ sinh kế lâu dài nhân dân trong khu vực bị ảnh hưởng của khai thác khoáng sản để đời sống của cộng đồng dân cư trong xã được tốt hơn.

          2. Đối với UBND xã Minh Sơn: Cần kiểm tra diện tích trồng rừng phục hồi môi trường trên địa bàn xã từ phía các Công ty để báo cáo cấp thẩm quyền xử lý kịp thời; Hàng năm, phối hợp với các cấp, ngành lập kế hoạch đầu tư sửa chữa, nâng cấp các công trình công cộng trong thôn, xã trình cấp thẩm quyền phê duyệt và gửi doanh nghiệp khai thác khoáng sản xem xét hỗ trợ.

          3. Đối với UBND huyện Bắc Mê: Trong năm qua, xã Minh Sơn đã được UBND huyện phân bổ một phần kinh phí từ nguồn thu phí BVMT; năm 2019, đề nghị UBND huyện Bắc Mê tiếp tục quan tâm hơn đến cuộc sống của người dân trong vùng bị ảnh hưởng bởi hoạt động khoáng sản. Đề nghị UBND huyện Bắc Mê chỉ đạo các cơ quan chuyên môn của huyện như Phòng TN&MT, Phòng Tài chính Kế hoạch huyện Bắc Mê có trách nhiệm thực hiện công khai các thông tin về hiện trạng môi trường; phương án cải tạo phục hồi môi trường của doanh nghiệp khai thác khoáng sản; Thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở; công khai, minh bạch nguồn thu, phân bổ sử dụng nguồn thu phí BVMT và các dự án đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước trên địa bàn để dân biết, dân kiểm tra, giám sát.

          4. Đối với cấp ủy, chính quyền, các ban/ngành đoàn thể xã Minh Sơn: Cần tiếp tục tuyên truyền, thông tin cho người dân biết nội dung thực hiện công khai minh, bạch thông tin về nguồn thu, phân bổ và sử dụng nguồn thu phí BVMT trong khai thác khoáng sản và công khai các dự án đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước tại cơ sở để người dân tham gia giám sát.

          5. UBND huyện Bắc Mê, UBND xã Minh Sơn và các Doanh nghiệp khai thác khoáng sản trên địa bàn xã Minh Sơn có trách nhiệm cam kết thực hiện những vấn đề đã được trao đổi thống nhất tại Hội nghị đối thoại; Ủy ban MTTQ các cấp, phối hợp với các ban, ngành đoàn thể ở tỉnh, huyện, xã có trách nhiệm giám sát việc thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác BVMT; phân bổ, sử dụng nguồn thu phí BVMT đối với khai thác khoáng sản tại xã Minh Sơn, huyện Bắc Mê nói riêng và trên địa bàn tỉnh Hà Giang nói chung để đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân.

          Kết quả đối thoại giữa người dân, doanh nghiệp và chính quyền tại xã Minh Sơn về công tác BVMT, giám sát phân bổ sử dụng nguồn thu phí BVMT trong khai thác khoáng sản tại xã Minh Sơn là cơ sở để các cấp, các ngành, doanh nghiệp khai thác khoáng sản làm căn cứ cam kết phối hợp thực hiện./.

Cao Hồng Kỳ, Chủ tịch Liên hiệp Hội Hà Giang