Thực hiện Kết luận số 387-KL/TU ngày 24/6/2015 của Tỉnh ủy Hà Giang; Kế hoạch số 131-KH/BTG ngày 22/7/2015 của Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Hà Giang về việc phối hợp tổ chức Hội thảo về nâng cao chất lượng đạo đức, nghề nghiệp của đội ngũ nhà giáo và công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh Hà Giang; Công văn số 1283-CV/BTG ngày 28/7/2015 của Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy về phân công cho Liên hiệp hội Hà Giang tham luận với chủ đề: Thực trạng và giải pháp để nâng cao chất lượng đạo đức, nghề nghiệp của đội ngũ nhà giáo và công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho học sinh, sinh viên.

Ngày 18/8/2015, tại Hội trường tầng 3, trụ sở HĐND- UBND tỉnh, UBND tỉnh Hà Giang đã phối hợp với Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Hà Giang tổ chức Hội thảo “Nâng cao chất lượng đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ nhà giáo và công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho học sinh, sinh viên” trên địa bàn tỉnh. Dự và phát biểu chỉ đạo với Hội nghị hội thảo có TS. Triệu Tài Vinh, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy; TS. Đàm Văn Bông, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; đồng chí Chúng Thị Chiên, Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh; đồng chí Sèn Chỉn Ly, Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy; đồng chí Trần Đức Quý, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh. Dự hội thảo còn có lãnh đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể, các Hội đặc thù của tỉnh; Thường trực Huyện ủy, thành ủy thành phố Hà Giang và đại diện các Ban Tuyên giáo, Phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện, thành phố, lãnh đạo các Trường chuyên nghiệp, Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh.

Báo cáo đề dẫn hội thảo do lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Giang nêu rõ: Sự nghiệp giáo dục và đào tạo tỉnh Hà Giang những năm qua luôn được duy trì và phát triển; đội ngũ nhà giáo ngày một được bổ sung, hoàn thiện về cơ cấu, đạt chuẩn về trình độ đào tạo; mạng lưới trường, lớp không ngừng được mở rộng, đáp ứng nhu cầu học tập của con em đồng bào các dân tộc trong tỉnh. Đến tháng 5/2015, toàn tỉnh có 850 trường và cơ sở giáo dục với trên 20.500 cán bộ, giáo viên. Các trường học, cơ sở giáo dục thực hiện tốt công tác xây dựng kế hoạch năm học, triển khai có hiệu quả các phong trào thi đua, các cuộc vận động của tỉnh, của ngành; thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học, cách thức kiểm tra, đánh giá học sinh. Năm học 2014-2015, tỷ lệ huy động trẻ 6-14 tuổi đến trường đạt trên 98%; tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT đạt 81,96%; học sinh đạt hạnh kiểm tốt và khá 94,26%… Tuy nhiên, công tác giáo dục và đào tạo còn những hạn chế yếu kém như chất lượng giáo dục toàn diện chưa đồng bộ giữa các vùng; đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục giỏi còn ít; còn một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên chưa chăm lo rèn luyện phẩm chất, vi phạm đạo đức nhà giáo, tệ nạn xã hội; một số bộ phận học sinh, sinh viên chưa thực sự chuyên cần, thiếu ý thức tu dưỡng rèn luyện lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống văn hóa; cơ sở vật chất còn nhiều thiếu thốn, nhất là ở vùng sâu, xa…

Ảnh: Toàn cảnh Hội nghị hội thảo

Phát biểu tại Hội thảo, TS. Triệu Tài Vinh, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy đã khẳng định sự nghiệp giáo dục và đào tạo trên địa bàn tỉnh thời gian qua đã được các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm và đạt được những kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, để xây dựng đội ngũ cán bộ giáo viên có tầm, có tâm đào tạo ra những thế hệ học trò có kiến thức, phẩm chất cách mạng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển ngày càng cao của đất nước, Bí thư Tỉnh ủy mong muốn các cấp, các ngành cần tiếp tục quan tâm, nghiên cứu đề xuất với tỉnh có những cơ chế, chính sách mới để thu hút, đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng; có chính sách đãi ngộ, bố trí sử dụng đội ngũ cán bộ, giáo viên phù hợp với năng lực chuyên môn. Tăng cường sự phối hợp giữa cấp và ngành, cùng với sự vào cuộc của toàn xã hội để giáo dục đạo đức, văn hóa lối sống cho học sinh, sinh viên, xây dựng môi trường sư phạm thực sự lành mạnh và thân thiện.

Đồng chí Triệu Tài Vinh, UV BCH TW Đảng, Bí thư Tỉnh ủy phát biểu chỉ đạo tại Hội thảo

Tại hội thảo, Thường trực Liên hiệp hội Hà Giang đã có bài phát biểu tham luận quan trọng. Sau đây, Ban Biên tập đăng tải toàn văn bài phát biểu tham luận của đồng chí Cao Hồng Kỳ, Phó Chủ tịch thường trực Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Giang tại Hội thảo:

1. Thực trạng và giải pháp để nâng cao chất lượng đạo đức, nghề nghiệp của đội ngũ nhà giáo

Đạo đức nghề nghiệp là phẩm chất quan trọng hàng đầu đối với "Người thầy", nó là nền tảng, động lực thôi thúc trách nhiệm, nhiệt huyết để mỗi nhà giáo phấn đấu hoàn thành sự nghiệp vẻ vang của mình xứng danh với nghề cao quý trong xã hội, với nhiệm vụ cao cả là "dạy chữ" và "dạy người". 

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặc biệt quan tâm tới vấn đề đạo đức, nhất là đạo đức của người cách mạng. Bác viết "Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng mới hoàn thành được nhiệm vụ”. Theo Người, “Cũng như sông phải có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn, không có gốc thì cây héo. Người làm cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân". Quán triệt tư tưởng về đạo đức của Người, trong các năm qua lớp lớp thế hệ nhà giáo của ngành giáo dục nước ta nói chung và của tỉnh Hà Giang nói riêng đã nỗ lực hết mình, vượt qua bao khó khăn gian khổ để đào tạo cho quê hương, đất nước những thế hệ con người mới có tri thức cao, có phẩm chất đạo đức tốt, có kỹ năng nghề nghiệp và kỹ năng sống phục vụ cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đa số đội ngũ nhà giáo tâm huyết, có ý thức phẩm chất đạo đức chính trị và đạo đức nghề nghiệp, có tinh thần trách nhiệm, tận tụy với công việc, sáng tạo trong công tác quản lý, trong giảng dạy và có nhiều đóng góp cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo cho đất nước và cho tỉnh. Bên cạnh đó, cán bộ quản lý và giáo viên luôn chấp hành, thực hiện tốt các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, tận tụy, sáng tạo, có ý thức tổ chức kỷ luật cao, có đạo đức trong sáng, lối sống lành mạnh, luôn cố gắng phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; tích cực tham gia học tập, nghiên cứu, không ngừng nâng cao trình độ về lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ và năng lực công tác, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của xã hội; giữ gìn tư cách đạo đức, nhân cách và hình mẫu "mô phạm" của người thầy; nghiêm túc chấp hành quy chuẩn đạo đức nghề nghiệp; có ý thức thực hiện cuộc vận động "hai không" trong giáo dục với bốn nội dung "Nói không với tiêu cực trong thi cử, bệnh thành tích, vi phạm đạo đức nhà giáo và học sinh ngồi nhầm lớp".

Kết quả nghiên cứu, đến năm 2015, toàn ngành giáo dục tỉnh Hà Giang có khoảng 20.500 cán bộ, viên chức và giáo viên, trong đó có 16.576 giáo viên; 100% giáo viên các cấp học, bậc học đạt chuẩn đào tạo theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Phong trào áp dụng khoa học và công nghệ, đúc rút sáng kiến kinh nghiệm, làm đồ dùng dạy học, nghiên cứu khoa học, học tập để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, tham gia các Cuộc thi, Hội thi Sáng tạo kỹ thuật do các ban, ngành tổ chức; phấn đấu để trở thành giáo viên dạy giỏi, phát triển mạnh mẽ và đi vào chiều sâu, đáp ứng yêu cầu giáo dục và đào tạo trong thời kỳ hội nhập. Cán bộ quản lý ngành giáo dục và đội ngũ nhà giáo cũng là lực lượng nòng cốt, tiên phong, gương mẫu trong triển khai thực hiện cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của đất nước, do ảnh hưởng của mặt trái cơ chế thị trường, cùng với đời sống còn nhiều khó khăn đã xuất hiện một số trường, giáo viên chưa thực sự gương mẫu, đang có nguy cơ suy thoái về phẩm chất đạo đức, nhân cách, xói mòn lương tâm nghề nghiệp. Một bộ phận quản lý ngành giáo dục chưa chủ động, sáng tạo trong việc quản lý, điều hành và đề xuất biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tại đơn vị, chưa gương mẫu trong việc thực hiện chức trách nhiệm vụ của người đứng đầu, thậm chí còn buông lỏng quản lý hoặc vì bệnh thành tích dẫn tới xảy ra những sai phạm trong nhà trường; một bộ phận nhỏ cán bộ, giáo viên bị cuốn theo lối sống thực dụng, không làm chủ được mình nên đã bị sa ngã, vi phạm pháp luật; tình trạng giáo viên sinh con thứ ba xảy ra ở nhiều nơi; một số nhà trường và giáo viên chạy theo lợi ích cá nhân không quan tâm đến chất lượng giảng dạy trên lớp mà chỉ quan tâm đến việc dạy thêm, học thêm không vì lợi ích của người học; có ít trường quan tâm tham gia các Cuộc thi, Hội thi sáng tạo khoa học kỹ thuật do bộ, ngành trung ương và tỉnh tổ chức; tình trạng lạm thu trong nhà trường diễn ra ở nhiều nơi, dưới nhiều hình thức. Những hiện tượng đó đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến danh dự nhà giáo và làm giảm uy tín của ngành giáo dục hiện nay.

Đồng chí Cao Hồng Kỳ, PCT thường trực Liên hiệp hội tham luận tại Hội nghị

Sứ mệnh "trồng người" là hết sức thiêng liêng, cao quý nhưng cũng hết sức nặng nề được đặt lên vai người thầy. Để nâng cao chất lượng đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ nhà giáo đáp ứng được yêu cầu sự nghiệp giáo dục đào tạo như xã hội mong đợi: giáo dục và đào tạo trở thành "quốc sách hàng đầu" để phát triển kinh tế xã hội của đất nước, công tác bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cán bộ, nhà giáo đảm trách sự nghiệp "trồng người" có ý nghĩa quyết định. Liên hiệp hội Hà Giang đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục trong sạch, vững mạnh trong giai đoạn hiện nay như sau:

Trước hết, cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục cho đội ngũ nhà giáo nhận thức sâu sắc về vị trí của nghề giáo dục trong xã hội và sự cần thiết cần phải bồi dưỡng nâng cao chất lượng đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ nhà giáo trong tình hình hiện nay.

Chúng ta biết, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi trọng và đánh giá rất cao nghề dạy học. Người cho rằng, đó là nghề "rất quan trọng và vẻ vang"; "nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý, nghề sáng tạo nhất vì nó sáng tạo ra những con người sáng tạo". Vì thế, trước hết là phải làm cho mỗi nhà giáo thấm nhuần tư tưởng đó, nhận thức rõ hơn vị trí của nghề dạy học trong xã hội và việc bồi dưỡng nâng cao chất lượng đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ nhà giáo là cần thiết. Chỉ có như vậy, mới xây dựng được đạo đức nhà giáo thực sự yêu nghề, yêu người, hết lòng chăm sóc, giáo dục cho học trò, nâng cao thái độ, trách nhiệm trong giảng dạy; thường xuyên bồi dưỡng, nghiên cứu, học hỏi đồng nghiệp để nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực công tác. Nhờ có phẩm chất đạo đức nhà giáo tốt, các thầy, cô giáo mới có tinh thần say mê, sáng tạo, cần cù, chịu khó, tích cực học tập, nghiên cứu để cống hiến sức lực, trí tuệ cho từng tiết giảng, bài giảng; khắc phục mọi khó khăn trong cuộc sống để hoàn thành tốt nhiệm vụ. Công tác tuyên truyền, giáo dục phải được tiến hành thường xuyên, bằng nhiều nội dung, hình thức phong phú, sát thực, gắn giáo dục, bồi dưỡng của tổ chức với đề cao ý thức tự học, tự rèn của người thầy và tinh thần "tôn sư trọng đạo" của người học trò. Cùng với đó, cần phải tạo ra phong trào tôn vinh rộng rãi trong xã hội và trong các nhà trường đối với sự nghiệp giáo dục; tích cực đấu tranh, ngăn chặn những nhận thức, hành vi không đúng về nghề dạy học, cùng những biểu hiện tiêu cực làm ảnh hưởng đến uy tín của người thầy cũng như phẩm giá, tư cách của nhà giáo.

Hai là, đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh theo Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) và thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng trong các nhà trường.

Cùng với công tác giáo dục, đây là giải pháp tác động trực tiếp đến nhận thức, định hướng nghề nghiệp của mỗi nhà giáo trước diễn biến phức tạp của đời sống xã hội. Bởi vậy, các cấp cần triển khai thực hiện nghiêm túc hai nội dung về công tác xây dựng Đảng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên và bồi dưỡng đạo đức nhà giáo cho đội ngũ nhà giáo. Việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh được thực hiện một cách toàn diện, song có trọng tâm, trọng điểm, sát với đội ngũ nhà giáo. Nhà trường cần quán triệt, cụ thể hóa để họ nắm vững tư tưởng của Bác về đạo đức nhà giáo, đã là nhà giáo là phải yêu người, yêu nghề, yêu trường, điều này có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục đào tạo. Bởi vậy, "Thầy cũng như trò, cán bộ cũng như nhân viên phải thật yêu nghề của mình". Thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW, mỗi cán bộ, giáo viên phải xây dựng kế hoạch phấn đấu, đề ra nội dung, biện pháp cụ thể, phù hợp làm cơ sở để điều chỉnh hành vi, xác định ý chí quyết tâm, nhất là trong những tình huống khó khăn, phức tạp, chi phối đến tình cảm, lòng yêu nghề của đội ngũ nhà giáo. Các cấp ủy Đảng, chính quyền cần quan tâm, tạo điều kiện để đội ngũ nhà giáo phấn đấu, rèn luyện "mỗi thầy cô là một tấm gương đạo đức, tự học và tự sáng tạo"; lấy nhân tố tích cực để đẩy lùi tiêu cực, tạo điển hình tiên tiến, gương "người tốt, việc tốt" trong rèn luyện phẩm chất đạo đức nhà giáo theo tấm gương đạo đức của Bác.

Ba là, thường xuyên bồi dưỡng nâng cao năng lực, trình độ và phương pháp, tác phong công tác tốt cho đội ngũ nhà giáo.

Nhà trường cần đào tạo, bồi dưỡng, trang bị cho đội ngũ giáo viên có trình độ, năng lực toàn diện, có kiến thức chuyên sâu theo từng lĩnh vực chuyên môn; kỹ năng, phương pháp sư phạm tốt, khả năng tư duy khoa học sáng tạo, biết gắn lý thuyết với thực hành, lý luận với thực tiễn, nhà trường với xã hội. Ngoài ra, cần bồi dưỡng cho họ phương pháp, tác phong khoa học, sâu sát, tận tình với học trò, cùng với phẩm chất chính trị, năng lực, đạo đức nhà giáo trong sáng, mẫu mực góp phần tạo nên giá trị chân chính của người thầy, thực sự là tấm gương có tác động mạnh mẽ tới tư tưởng, hành động cho học trò để học tập và noi theo.

Bốn là, xây dựng môi trường sư phạm lành mạnh, tạo điều kiện để các nhà giáo khẳng định mình trong thực tiễn.

Môi trường sư phạm là nơi tạo ra những giá trị chân, thiện, mỹ của những người làm công tác giáo dục. Môi trường sư phạm tốt sẽ làm cho các nhà giáo thêm yêu quý, gắn bó, toàn tâm toàn ý với nghề; ngược lại, nếu môi trường sự phạm không tốt sẽ dễ làm cho họ chán nản, thiếu quan tâm đến công việc chung, không có hứng thú trong giảng dạy. Vì vậy, nhà trường cần quan tâm xây dựng môi trường sư phạm lành mạnh, thân thiện, nhằm tạo tình cảm thân thiết, khơi dậy khả năng lao động sáng tạo của thầy và trò. Để làm được điều đó, nhà trường cần tập trung xây dựng theo hướng chuẩn mực, với không gian xanh, sạch, đẹp, trang bị đầy đủ các thiết bị hiện đại cần thiết phục vụ cho hoạt động giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học. Đồng thời, duy trì nghiêm các quy chế, quy định trong đào tạo, lối sống có kỷ cương, văn hóa, tăng cường đoàn kết, thống nhất, yêu thương, giúp đỡ nhau cùng hoàn thành nhiệm vụ; giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa người dạy và người học, không để cho các tệ nạn, tiêu cực thâm nhập vào cơ sở đào tạo. Mặt khác, tích cực hưởng ứng các phong trào thi đua "Dạy tốt, học tốt, rèn luyện tốt, công tác tốt" nhằm thu hút sự tham gia nhiệt tình, trách nhiệm của cán bộ, giáo viên và học sinh. Qua đó, mỗi người thêm yêu ngành, yêu nghề, gắn bó với sự nghiệp đã lựa chọn, thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học.

Năm là, có chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ nhà giáo nhằm động viên đội ngũ nhà giáo yên tâm công tác, gắn bó với nghề nghiệp đồng thời làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra chấn chỉnh và xử lý kịp thời các sai phạm về đạo đức nhà giáo.

Nhà nước cần hoàn thiện các chính sách nhằm đãi ngộ nhà giáo như: bồi dưỡng, sử dụng, phát huy vai trò, sở trường của đội ngũ nhà giáo trong các lĩnh vực hoạt động; chế độ tiền lương, phụ cấp, trợ cấp theo chức danh khoa học, học vị; tôn vinh, khen thưởng, biểu dương kịp thời đối với những nhà giáo có thành tích xuất sắc trong công tác giảng dạy, nghiên cứu và các chính sách, chế độ về nghỉ dưỡng, tham quan; đầu tư trang thiết bị, nâng cấp phương tiện, điều kiện làm việc cho nhà trường.

Để thực hiện tốt sứ mệnh "trồng người" thiêng liêng, mỗi nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục cần phải ý thức rõ về vai trò, bổn phận và trách nhiệm to lớn của mình, ra sức thi đua phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ sự nghiệp trồng người mà Đảng và nhân dân đã tin yêu giao phó, giáo dục đào tạo thế hệ trẻ vừa "hồng" vừa "chuyên" như mong ước của Bác Hồ kính yêu; mỗi người giáo viên nhân dân thấm nhuần lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bức thư cuối cùng Bác gửi cho ngành giáo dục tháng 10 năm 1968: "Dù khó khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt và học tốt", nâng cao hơn nữa phẩm chất đạo đức nghề nghiệp nhà giáo trong giai đoạn hiện nay để xứng đáng với niềm tin và sự kỳ vọng của Đảng, chính quyền và nhân dân.

Các cấp, ngành tăng cường công tra thanh tra, kiểm tra để chấn chỉnh và xử lý kịp thời những biểu hiện vi phạm về đạo đức nhà giáo, góp phần làm trong sạch môi trường giáo dục, đồng thời tuyên dương những tấm gương nhà giáo tiêu biểu có lương tâm, trách nhiệm, dành trọn tâm huyết và trí tuệ cho sự nghiệp khoa học giáo dục, hết lòng vì học sinh thân yêu. 

2. Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho học sinh, sinh viên

Ngày 17/8/1947, Bác Hồ đã viết thư gửi các bạn thanh niên. Lá thư ấy của Bác đã nhấn mạnh: "Thanh niên là người chủ tương lai của đất nước nhà, muốn xứng đáng vai trò làm chủ thì phải học tập". Vì vậy, Bác rất quan tâm đến việc học tập, tu dưỡng, rèn luyện nâng cao trình độ của thanh niên. Bác chỉ rõ: "Nhiệm vụ chính của thanh niên, học sinh là học. Học để phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, làm cho dân giàu, nước mạnh tức là để làm trọn nhiệm vụ người làm chủ nước nhà". Gần đây, các phương tiện thông tin đại chúng liên tiếp đưa ra những thông tin đáng báo động như: một bộ phận học sinh, sinh viên có những biểu hiện chưa tốt, trái với chuẩn mực đạo đức truyền thống; tình trạng học sinh, sinh viên đánh nhau, bị các đối tượng xấu lôi kéo, kích động dẫn đến các hành vi vi phạm pháp luật; chạy theo lối sống thực dụng; thiếu tinh thần trách nhiệm với cộng đồng. Ngoài việc vi phạm pháp luật, tình trạng học sinh, sinh viên có những hành vi lệch chuẩn về đạo đức lối sống như đua xe trái phép, vi phạm luật giao thông, uống rượu say, sử dụng ma túy, sống thử, nghiện game, cờ bạc, chỉ biết sống hưởng thụ, lười lao động, học tập; không dám đấu tranh với biểu hiện sai trái, thờ ơ vô cảm, thiếu kỹ năng sống, kỹ năng nghề nghiệp là vấn đề đáng báo động gây lo lắng cho gia đình và xã hội.

Một số sinh viên quen được nuông chiều, quen hưởng thụ, trở nên ích kỷ, ỷ lại, ít quan tâm đến những người xung quan, ít quan tâm đến cộng đồng xã hội. Những sinh viên này cũng dễ rơi vào tình trạng bị bạn bè rủ rê đi theo con đường xấu, vi phạm vào các tệ nạn xã hội. Ngoài ra, gần đây các thế lực thù địch có nhiều âm mưu lợi dụng sự nhẹ dạ, lối sống thực dụng, xa rời các giá trị đạo đức, lối sống tốt đẹp truyền thống của các dân tộc của một số thanh niên để lôi kéo họ rời xa trách nhiệm với dân tộc, đất nước.

Nguyên nhân dẫn đến thực trạng này là do sự tác động của mặt trái xã hội, môi trường cuộc sống xã hội thiếu lành mạnh đã tác động tiêu cực đến học sinh, sinh viên và thiếu sự phối kết hợp giữa ba môi trường giáo dục gia đình, nhà trường và xã hội. Mặt khác, một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên thoái hóa biến chất, chưa là tấm gương để thế hệ trẻ học tập và noi theo; nội dung hình thức dạy và học các môn lý luận chính trị, đạo đức, lối sống chưa thực sự phù hợp với từng đối tượng thế hệ trẻ. Chính vì vậy, hơn lúc nào hết chúng ta cần quan tâm đến việc chấn chỉnh, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên nói chung và cho học sinh, sinh viên của Hà Giang nói riêng. Nhiệm vụ nâng cao công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho học sinh, sinh viên là trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức đoàn thể và nhân dân, chúng ta cần tập trung lãnh, chỉ đạo thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp như sau:

Một là, thường xuyên chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng, lối sống trong sạch, lành mạnh cho sinh viên theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh

Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" thực sự đã lan tỏa sâu rộng trong toàn xã hội, có tác động tích cực đến học sinh, sinh viên. Chúng ta cần phải tiếp tục đẩy mạnh công tác giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh với giáo dục truyền thống, bản sắc văn hóa Việt Nam tới học sinh, sinh viên sâu rộng hơn nữa bằng nhiều hình thức, thông qua các kênh thông tin khác nhau như tổ chức các buổi sinh hoạt nói chuyện ngoại khóa, tổ chức diễn đàn để trao đổi, giải đáp thắc mắc các vấn đề tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, qua phát thanh truyền hình, báo chí. Cần kết hợp giữa giáo dục những phẩm chất truyền thống như yêu nước, lòng nhân ái, vị tha, trung hiếu, cần, kiệm, trung thực, trách nhiệm, gắn bó với nhân dân với các giá trị đạo đức mới như chủ động, sáng tạo, tự lập, tự chủ, vượt khó.

Hai là, tăng cường phối kết hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội phát huy truyền thống gia đình, xã hội để giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho học sinh, sinh viên

Vì gia đình là nơi nuôi dưỡng hình thành nhân cách đầu tiên cho mỗi con người, là môi trường đầu tiên hình thành đạo đức cho học sinh, sinh viên. Gia đình là nơi hội tụ của truyền thống dân tộc, tình yêu quê hương đất nước, yêu thương con người được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Do đó, trong gia đình, thế hệ ông bà, cha mẹ, anh chị phải làm gương về đạo đức, giữ gìn nề nếp gia phong, có lối sống mẫu mực cho con cháu noi theo.

Nhà trường được xem như là gia đình thứ hai của mỗi con người, là cầu nối giữa gia đình và xã hội trong quá trình rèn luyện cá nhân. Nhà trường không chỉ dạy kiến thức, dạy nghề mà còn là nơi dạy làm người. Bên cạnh việc trang bị kiến thức chuyên môn tay nghề, nhà trường cần quan tâm giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa, khơi gợi, hình thành cho học sinh, sinh viên lý tưởng cách mạng cao đẹp, khát khao cuộc sống.

Bên cạnh gia đình, nhà trường, học sinh, sinh viên cũng ảnh hưởng cả mặt tích cực và mặt tiêu cực từ môi trường xã hội bên ngoài. Vì vậy, các tổ chức Đoàn, Hội, Đội trong nhà trường cần phát huy vai trò, ảnh hưởng và tích cực tham gia, quan tâm định hướng tạo môi trường thuận lợi để học sinh, sinh viên tham gia các hoạt động thực tiễn, qua đó phấn đấu, rèn luyện và trưởng thành.

 Ba là, tăng cường các hoạt động giáo dục ngoại khóa, các hoạt động ngoài giờ lên lớp cho học sinh, sinh viên

Cùng với việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên thông qua các môn học chính khóa, việc tăng cường các hoạt động ngoại khóa, ngoài giờ lên lớp cũng cần được tích cực triển khai thông qua các hoạt động sinh hoạt câu lạc bộ dưới nhiều hình thức sẽ giúp học sinh, sinh viên hình thành kỹ năng sống và mạnh dạn hơn trong giao tiếp. Nên tập hợp, thu hút sinh viên vào các hoạt động bổ ích, thiết thực như câu lạc bộ nghiên cứu khoa học, tích cực tham gia các Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng, Cuộc thi Sáng tạo khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học, Hội thi Sáng tạo khoa học kỹ thuật dành cho sinh viên, các Cuộc thi tìm hiểu về truyền thống dân tộc và cách mạng, hoạt động văn hóa, thể thao hơn là vui chơi giải trí. Kêu gọi học sinh, sinh viên tham gia các phong trào hoạt động tình nguyện, từ thiện như: "Thanh niên tình nguyện"; "Chiến dịch mùa hè xanh", "Tiếp sức mùa thi", "Hiến máu nhân đạo". Kết thúc các hoạt động cần nêu gương, biểu dương các tấm gương xuất sắc, điển hình để khuyến khích học sinh, sinh viên có lối sống tích cực. Qua các hoạt động đó có thể xã hội hóa giáo dục, cá thể hóa nhân cách lối sống của học sinh, sinh viên.

Bốn là, khuyến khích, biểu dương hoạt động tự học tập, tự tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của học sinh, sinh viên

Mỗi học sinh, sinh viên cần phải hình thành cho mình nhu cầu, động cơ phấn đấu, rèn luyện, có ý thức học hỏi, cầu tiến, vươn lên tự khẳng định mình. Nhà trường cần tạo điều kiện thuận lợi để học sinh, sinh viên phấn đấu, rèn luyện; các tổ chức Đoàn, Hội sinh viên cần thường xuyên theo dõi, kiểm tra, đánh giá kết quả, định hướng phấn đấu cho học sinh, sinh viên, đó là điều kiện tốt để học sinh, sinh viên rèn luyện đạo đức, lối sống. Bên cạnh đó, học sinh, sinh viên cần phải tự ý thức, tự xây dựng lý tưởng, hoài bão, khát khao vươn tới cái mới, cái tiến bộ. Bản thân họ biết vượt qua những cám dỗ lôi kéo và tiêu cực xã hội, loại bỏ những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, thực dụng. Những tấm gương sáng trong học tập, rèn luyện và hoạt động phong trào của học sinh, sinh viên được nêu gương, khen thưởng kịp thời sẽ khuyến khích giúp cho học sinh, sinh viên có thêm động lực để tiếp tục học tập, tu dưỡng, rèn luyện bản thân.

Năm là, tăng cường hoạt động giám sát và phản biện xã hội, hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách liên quan đến công tác giáo dục thanh, thiếu niên

Cần tăng cường công tác giám sát và phản biện xã hội của các tổ chức chính trị xã hội đối với việc xây dựng và thực hiện chính sách, pháp luật liên quan. Kịp thời phát hiện, ngăn chặn lên án các hành vi bạo lực, vi phạm pháp luật. Hoàn thiện hệ thống pháp luật chính sách liên quan đến công tác giáo dục thanh thiếu niên. Xây dựng và phát huy lối sống "Mỗi người vì mọi người, mọi người vì mỗi người", có ý thức tự trọng, tự chủ, trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, phù hợp với thuần phong mỹ tục và truyền thống của người Việt Nam.

Cao Hồng Kỳ, PCT thường trực Liên hiệp hội Hà Giang.