Mặc dù trung tuần tháng 11/2015, Lễ hội Hoa tam giác mạch mới chính thức khai mạc, nhưng từ tháng 9, hàng ngàn du khách lần lượt lên với Hà Giang, đã góp phần tô thắm thêm vẻ đẹp hoang dã, thuần khiết của nhành hoa tam giác mạch, sự hùng vĩ hoang sơ của Cao nguyên đá nơi mảnh đất biên cương địa đầu cực bắc Tổ quốc.
Hoa tam giác mạch nở rộ – Điểm xã Lũng Cú, Đồng Văn. Ảnh Đức Hiện
Vào thời điểm giao mùa, khi cái rét ngọt vừa chạm tới trên mảnh đất Cao nguyên đá Đồng văn, cũng là lúc những nhành hoa tam giác mạch đưa nhau khoe sắc, báo hiệu sức sống mới, sức sống mãnh liệt trên vùng cao khắc nghiệt còn nhiều khó khăn nơi mảnh đất biên cương địa đầu cực Bắc Tổ quốc. Cái vẻ đẹp miên man, hoang dại của nó đã làm trỗi dậy cảm xúc thăng hoa đối với những nam thanh, nữ tú đã quen cuộc sống đời thường nơi đô thị phồn hoa và đánh thức nỗi nhớ trong lòng những ai thích chinh phục bao điều kỳ thú của thiên nhiên. Hàng năm, họ thường muốn tìm về đây, về với núi rừng vừa để thưởng thức nét kiều diễm hoang dại của Hoa tam giác mạch vừa khám phá hương vị mới của tình yêu đôi lứa trước sự hùng vĩ, điệp trùng trên mảnh đất biên cương địa đầu nơi cực bắc của Tổ quốc. Đó chính là khởi nguồn của ý tưởng tổ chức Lễ hội hoa tam giác mạch trên Cao nguyên đá Đồng Văn vào trung tuần tháng 11/2015, nhằm tôn vinh những giá trị văn hóa, cảnh quan du lịch của vùng cao Hà Giang, đồng thời xây dựng, tô điểm thêm hình ảnh hoa tam giác mạch trong lòng du khách trong và ngoài nước khi đến với Hà Giang được tổ chức vào trung tuần tháng 11/2015 này.
Điểm dừng chân của du khách thăm cao nguyên đá Na Khê, Yên Minh. Ảnh Đức Hiện
Tam giác mạch (Fagopyrum esculentum moench) thuộc họ Rau răm (Polygonaceae), là loài cây thân thảo, cao 30–80 cm, có phân cành, lá hình tim, chùm hoa ở nách lá hay ở ngọn, hoa màu trắng hay trắng phớt hồng, quả ba góc nhọn, màu nâu đen đen, hạt có nội nhũ bột. Được người dân trồng từ lâu đời để làm thức ăn. Lá thường được dùng nấu canh ăn cho sáng mắt, thính tai; hạt dùng để làm bánh hoặc trộn với gạo để nấu; nếu pha lẫn với hạt ngô địa phương nấu rượu sẽ tạo nên hương vị đậm đà, khác biệt, làm ngây ngất lòng người. Thời điểm hoa tam giác mạch nở rộ và đẹp nhất đó là dịp cuối thu vào khoảng cuối tháng 10, đầu tháng 11 hàng năm. Khi những nương ngô, nương lúa vừa qua đi thì ngay lập tức màu trắng hồng ngút ngàn của những cánh hoa tam giác mạch lại phủ lên khắp vùng Cao nguyên. Cái tên Tam giác mạch không gợi hình ảnh của một loài hoa, sở dĩ người ta gọi loài hoa này như vậy là bởi vì cánh hoa chụm lại thành hình chóp nón, có ba mặt tam giác giữ ở giữa là một hạt mạch quý. Vẻ đẹp của những cánh hoa màu phơn phớt hồng như được cộng hưởng với ánh nắng dịu nhẹ của tiết trời cuối thu làm nao nức những tâm hồn yêu hoa và dân chơi ảnh.
Cung đường trật xe lên thăm quan hoa tam giác mạch. Ảnh Đức Hiện
Từ năm 2010, khi Cao nguyên đá Đồng Văn được mạng lưới Công viên Địa chất toàn cầu của UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu (giai đoạn 2011-2014) và tái công nhận (giai đoạn 2015-2018) vào tháng 11/2014, đã tạo cho Cao nguyên đá trở thành điểm nghiên cứu của các nhà khoa học, điểm thực hành của các sinh viên, điểm du lịch hấp dẫn đối với du khách thập phương trong nước và quốc tế, số lượng khách du lịch đến với Hà Giang ngày một tăng. Theo thống kê chưa đầy đủ, năm 2014, lượng du khách du lịch đến với Hà Giang đạt 650.000 lượt người, tăng 25% so với năm 2013 và tăng 50 % so với năm 2010. Đặc biệt năm 2015, khi tỉnh Hà Giang triển khai kế hoạch tổ chức Lễ hội hoa tam giác mạch gắn với du lịch Cao nguyên đá, lượng khách du lịch đã tăng đột biến ngay từ tháng 9, biến nơi đây trở thành ngày hội của núi rừng, giữa cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ của đất trời với lòng ham muốn khám phá của du khách… Họ lên đây không chỉ với mong muốn thỏa sự tò mò vẻ đẹp thuần khiết, hoang dã của loài hoa tam giác mạch mà còn mong muốn được trải nghiệm, khám phá sự hùng vĩ, nét đẹp hoang sơ của các giá trị di sản trên Cao nguyên đá như: Di sản địa chất gắn với danh thắng Núi đôi Quản Bạ, tháp kim Pải Lủng, thung lũng Thủy Mặc, rừng đá Khâu Vai… cùng với các di sản kiến trúc, lịch sử, văn hóa như Làng Văn hóa thôn Lũng Cẩm, Dinh thự Nhà Vương, Cột cờ Lũng Cú, Phố cổ Đồng Văn … Theo nhân viên thu vé tham quan du lịch tại khu Di tích Văn hóa Quốc gia Dinh thự Nhà Vương cho biết, mỗi ngày trung bình có từ 1,5 đến 2 ngàn khách du lịch vào tham quan, những ngày cuối tuần lên tới trên 4 ngàn người; theo Giám đốc Trung tâm văn hóa, thể thao và Du lịch huyện Đồng Văn thì chỉ tính riêng trong 3 ngày (23-25/10) đã có 12.388 lượt khách đến nơi đây. Đây là những con số kỷ lục mà từ trước tới nay chưa từng có, là dấu hiệu khởi sắc của du lịch Hà Giang, nó phản ánh những giá trị thực chất về tiền năng du lịch trên mảnh đất biên cương Hà Giang. Đã mở ra cho Hà Giang một hướng đi mới trong phương án tái cơ cấu nền kinh tế, đó là ưu tiên khai thác bền vững các tiềm năng về du lịch.
Từng đoàn du khách đi phượt ngắm hoa Tam giác mạch. Ảnh Đức Hiện
Để chuẩn bị cho Lễ hội hoa Tam giác mạch năm 2015, lần đầu tiên tổ chức tại tỉnh Hà Giang, nhiều hoạt động quản lý du lịch, hoạt động phục vụ lễ hội đã được gấp rút chuẩn bị với sự vào cuộc của các cấp, các ngành và của cộng đồng xã hội. Hàng trăm ha tam giác mạch đã được cấp chính quyền địa phương chỉ đạo người dân gieo trồng dọc theo đường quốc Lộ 4C Hà Giang- Đồng Văn- Mèo Vạc vào nhiều thời điểm khác nhau và được trồng nhiều ở những điểm thuật lợi cho việc tham quan và chụp ảnh như: Trung tâm xã Sủng Là, Đồng Văn; chân cột cờ Lũng Cú… Những nhành hoa tam giác mạch mang sắc mầu cao nguyên, lung linh huyền diệu đã làm mãn nhãn đối với du khách thập phương; hoạt động quảng bá, thông tin tuyên truyền cũng đã được xúc tiến, không chỉ thực hiện tốt ở các cơ quan thông tin tuyên truyền chính thống, các công ty du lịch; mà ngay cả mỗi người dân đặc biệt là tầng lớp thanh niên, họ cũng muốn quảng cáo, giới thiệu hình ảnh quê hương đất nước, hoạt động lễ hội… cho bạn bè gần xa biết đến thông mạng xã hội như facebook, zalo… Hệ thống khách sạn cũng đã được kiểm soát, được niên yết giá theo đúng quy định, với quan điểm của địa phương là: lượng khách tăng nhưng không tăng giá. Những ngày cuối tuần lượng khách đông, giá phòng khánh sạn cũng chỉ giao động từ 350-500 ngàn đồng/phòng; giá nhà nghỉ thì rẻ hơn nhiều, nếu nghỉ ở nhà của người dân theo hình thức stayhome thì mức giá cũng chỉ giao động từ 50.000 đ- 100.000 đồng đối với mỗi du khách. Hệ thống nhà hàng cũng đã được cam kết vệ sinh an toàn thực phẩm và niên yết giá công khai. Đặc biệt, chính quyền địa phương cũng đã ban hành thông báo, niêm yết công khai tại các nhà hàng, khách sạn và cung cấp đường dây nóng để tiếp nhận và giải quyết yêu cầu của du khách về các hiện tượng chèn khách, ép giá … (nếu có); tại các cung đường hẹp, các điểm du lịch có nhiều khách du lịch dừng chân, đã được nhà chức trách bố trí các điểm hướng dẫn thông xe đảm bảo thuận lợi nhất cho hoạt động du lich, tham quan của du khách. Với sự hướng dẫn của các ngành liên quan, người dân tộc thiểu số vùng cao nơi đây cũng bước đầu biết cách làm du lịch và đã có thu nhập đáng kể từ việc trồng cây tam giác mạch, thông qua hình thức thu 10.000 đồng/1 người nếu ai có nhu cầu tham quan, chụp ảnh tại vườn Tam giác mạch của gia đình nhà họ…
Tuy nhiên, cùng với lượng khách gia tăng đột biến, kéo theo những áp lực đặt ra cho những người làm du lịch, cho các cơ quan quản lý như: vấn đề đáp ứng nhu cầu về nơi ăn, chỗ nghỉ cho du khách, bảo vệ môi trường sinh thái, đảm bảo giao thông trật tự và an toàn xã hội, hay vấn đề về mất cân bằng về lợi ích cộng đồng… Theo ý kiến của nhiều khách du lịch thập phương cũng như những người dân Hà Giang lên Cao nguyên đá vào mùa hoa tam giác mạch năm 2015 này cho biết: không chỉ trên Cao nguyên đá mà ngay tại thành phố Hà Giang, dịp cuối tuần, hầu như các khách sạn, nhà nghỉ đều trật kín khách, nhiều người không tìm được chỗ nghỉ- đó là vấn đề quan tâm lớn nhất của du khách; tiếp đó, là vấn đề ùn tắc giao thông tại các cung đường hẹp như đèo Mã Pì Lèng, Dinh thự Nhà Vương, cột cơ Lũng cú do tại cùng một thời điểm, lượng du khách dồn về quá đông; thêm nữa, việc lựa chọn cho mình những món quà ưng ý, mang những nét đặc chưng, riêng biệt của Hà Giang không phải ai cũng may mắn kiếm được. Bên cạnh đó, vì lợi ích kinh tế trước mắt, vẫn còn có hiện tượng nâng ép giá hoặc những hành động cư xử khiếm nhã của một hai nhà hàng, nhà nghỉ cũng đã gây nên sự không hài lòng của nhiều du khách, làm ảnh hưởng tới nét đẹp của vùng cao nguyên, sự thân thiện, mến khách vốn có của người dân Hà Giang… Đây là những vấn đề cần được quan tâm giải quyết trong thời gian tới, không chỉ của riêng các cơ quan quản lý Nhà nước mà của cả những người làm du lịch cũng như ý thức, trách nhiệm của cộng động đồng các dân tộc nơi đây.
Tính đến thời điểm này, công tác chuẩn bị cho Lễ hội hoa tam giác mạch đã hoàn tất, cái xe lạnh của tiết đầu đông đã đến, những nhành hoa tam giác mạch cũng đã nở rộ khắp núi rừng cao nguyên với các sắc hoa trắng, hồng, tím ngây ngất lòng người... Tất cả các cộng việc còn lại đó là dang tay chào đón, mời gọi du khách thập phương hướng về mảnh đất biên cương nơi địa đầu cực bắc của Tổ quốc để được chiêm ngưỡng, trải nghiệm. Nơi đây không chỉ có hoa tam giác mạch hay sự hùng vĩ, kỳ diệu của các di sản địa chất, địa mạo, kiến trúc, văn hóa của công viên địa chất toàn cầu mà còn có cả sự thân thiện, tấm lòng mến khách của người dân. Hy vọng rằng, thông qua Lễ hội tam giác mạch lần này, với những kết quả đã đạt được và những vấn đề còn dang dở đang được giải quyết sẽ tạo động lực thúc đẩy Du lịch Hà Giang tiếp tục khởi sắc trong thời gian tới./.
Bài và ảnh: Đức Hiện